Najaarsseminar: stoppen, doorgaan, doorgeven

Het enthousiasme van boerenzonen en -dochters om agrarische familiebedrijven over te nemen is iets toegenomen de afgelopen jaren. Goed nieuws, zeker gezien de aanstormende grijze golf in agrarisch Nederland. Elke bedrijfsadviseur krijgt op een goed moment te maken met de keuzes rondom stoppen, doorgaan of doorgeven bij zijn of haar klanten. Een uitstekend thema voor het vab-najaarsseminar dus!

Of je nu senior of junior adviseur bent, of je vooral op de cijfers let of de sociale kant je meer ligt; stoppen of doorgaan en doorgeven zijn een vast onderdeel van je werkveld. Juist nu is het van belang om de ins en outs rondom deze keuzes goed te beheersen. Het vab-najaarsseminar biedt dit jaar extra veel workshops, zodat je de middag volledig kunt afstemmen op je eigen behoeften voor groei en kennis.

Veel Nederlandse agrarische bedrijven worden momenteel gerund door een ondernemer ouder dan vijftig. Of deze boeren gaan stoppen of doorgaan en doorgeven, dat wordt de komende jaren duidelijk. Stoppen is een optie waar vaak een taboe omheen hangt. Maar zelfs als er een opvolger is, gaat het doorgeven niet altijd even gemakkelijk. De verhalen over botsingen tussen (vaak traditioneel ingestelde) ouders en (moderner ingestelde) kinderen zijn alom bekend. Ook de verschillende rollen van vrouwen en mannen op de boerderij zorgen nog wel eens voor spanningen. Als bedrijfsadviseur heb je vaak een conflictoplossende en verbindende rol. In dit seminar bekijken we de vraagstukken rondom stoppen en bedrijfsovername van vele kanten.
 

Keynote

"De jeugd heeft de toekomst, maar is dat ook zo in de agro?", deze vraag stellen we aan Iris Bouwers (NAJK, vicevoorzitter van de European Council of Young Farmers - CEJA en boerin (!) in het ouderlijk gemengd bedrijf met akkerbouw en vleesvarkens in het Drentse Zuidwolde). Ze is begaan met zowel het lot van de oudere agrariërs die leven in onzekerheid rondom bedrijfsopvolging als met de jongeren die het bedrijf graag willen voortzetten, maar tegen de nodige frictie aanlopen. Bouwers zet zich niet alleen in voor de Nederlandse boer, maar is ook actief in Brussel en Frankrijk. Steeds met als doel om bedrijfsoverdrachten tussen generaties te stroomlijnen. Bouwers zal aan de hand van cijfers en ontwikkelingen laten zien waar we nu staan en waar we - in haar ogen - naartoe zouden moeten bewegen. Uiteraard is er voldoende ruimte voor vragen en discussie.

Het thema 'stoppen, doorgaan of doorgeven' brengt een breed scala aan vraagstukken met zich mee. Daarom hebben we dit jaar maar één keynote en maar liefst zes workshops. Je kan naar wens twee of drie workshops uitkiezen.
 

Workshop 1: Estate planning voor stopper

Als de weloverwogen keuze is gemaakt om te stoppen met de agrarische activiteiten, dan komt er heel veel op het familiebedrijf af. Vanzelfsprekend wil je de toekomst op een zo goed mogelijke manier inrichten voor de ondernemer en alle anderen die met de onderneming te maken hebben. Een gedegen financiële planning biedt een belangrijke basis om de nieuwe toekomst goed in te richten. Annet Kuys (SuccessieInBedrijf) laat ons verder kijken dan de inkomstenbelasting en neemt ons mee op weg naar de notaris, als ware het een testament. In deze workshop ga je hiermee actief aan de slag en komen enkele praktische cases aan bod. Doel: naar ieders tevredenheid stoppen en een duidelijke financiële route plannen die kansen biedt naar de toekomst.
 

Workshop 2: Fiscale en juridische aspecten bij stoppen

Stoppen heeft een enorme impact op het agrarisch bedrijf en de mens daarachter. De boerderij als bedrijfsgebouw is namelijk ook vaak de woning en stoppen kan betekenen dat de woonfunctie of zelfs het bestemmingsplan veranderd dienen te worden. Eén van de vele fiscale en juridische aspecten, waarmee een stoppende boer in aanraking komt. Wim Schipper (Countus accountants+adviseurs) geeft een overzicht van de aspecten waar je als adviseur aan moet denken. In deze workshop kom je op praktische wijze in aanraking met wat er juridisch allemaal geregeld moet worden, maar ook wat er fiscaal moet worden gedaan om bedrijfsbeëindiging goed te doen verlopen.
 

Workshop 3: Stoppen, ja maar ... en dan?

Stoppen is een keuze die tegenwoordig steeds vaker wordt overwogen. Maatschappelijke druk en regelgeving ontnemen boeren en boerinnen in de huidige tijd nog wel eens de zingeving van en de zin in het agrarisch ondernemen. Mr. Dorien Bos-Klaver (juriste en agri-mediator) en Truke Zeinstra (agri-mediator) gaan in op de sociale kant van het stoppen van het boerenfamiliebedrijf en de rol die de bedrijfsadviseur hierin kan spelen. Als erfbetreder ben je vaak sparringpartner en soms ook vertrouwenspersoon voor de klant. Hoe kun je je klant ondersteunen en weer perspectief bieden op een nieuwe toekomst?

Workshop 4: Juridische aspecten bij doorgeven

Om een agrarisch bedrijf op zoon of dochter over te laten gaan zijn verschillende juridische constructies denkbaar. Sjoerd Commijs (van Benthem Gratama en VAR) geeft een overzicht van de meest voorkomende overdrachtsregels. Ook ga je aan de slag met een ietwat ingewikkelder concept. Hiermee kan je als bedrijfsadviseur alle partijen op een zo goed mogelijke wijze van advies dienen, de overdracht goed regelen én de goede vrede binnen het familiebedrijf behouden.
 

Workshop 5: Waar houdt de familie op en begint het bedrijf?

'Opvolging' is een achterhaald begrip binnen het familiebedrijf. De overdrager stopt immers tegenwoordig niet meer met werken, maar verandert van rol. Dit vraagt van jou als adviseur een andere manier van begeleiding en bewustwording wie je cliënt is. Je kan er nu eenmaal niet gelijktijdig zowel voor familie als bedrijf zijn. Velen weten wat ze moeten doen, maar weinigen doen wat u na deze workshop weet.
De workshop wordt gegeven door Eric Bakker MHOB. Hij is een vriendelijke buitenstaander, die ondernemende families aanzet tot grensverleggend denken en samenwerken. Het bedrijf is de opdrachtgever, maar de familie zijn klant. Iemand waar je als agrarisch bedrijfsadviseur dus veel van kan leren.
 

Workshop 6: Vrouw aan zet!

Welke richting je ook ingaat in het thema stoppen, doorgaan, doorgeven, een significante plek wordt ingenomen door de vrouw binnen het familiebedrijf. Liza Simons (agrarisch coach) heeft veel ervaring met de rol van vrouwen en zal in deze workshop laten zien hoe je als bedrijfsadviseur hiermee om kan gaan. Je wordt geprikkeld om na te denken over stereotypering man/vrouw en leert over de typering van de boerenvrouw en de positie van de vrouw op het agrarisch bedrijf. Ook is er aandacht voor háár keuzes bij stoppen, doorgaan of doorgeven.
 

Algemene ledenvergadering vab

Het najaarsseminar wordt zoals gebruikelijk voorafgegaan door de jaarlijkse algemene ledenvergadering van de vab. Hiervoor ontvangen we alle betrokken leden graag vanaf 12:00 uur met een lunch die overgaat in de jaarvergadering van 13:00 uur tot 13:30 uur. Alle leden zijn van harte uitgenodigd om deel te nemen. Geef je wel even apart op, zodat we weten hoeveel mensen er komen meelunchen!

Downloads

• Workshop_Annet_Kuys (PDF-bestand)
• Workshop_Sjoerd_Commijs (PDF-bestand)
• Keynote_Iris_Bouwers (PDF-bestand)
• Workshop_Dorien_Klaver_en_Truke_Zeinstra (PDF-bestand)
• Workshop_Wim_Schipper (PDF-bestand)