Masterclass Carbon Farming & Agro-Forestry

Onderdeel van deze masterclass is een excursie in het Agro Forestry Living Lab op Utopia Eiland van de Floriade Expo 2022 in Almere. Hiervoor kun je je opeen aparte webpagina aanmelden.
 

Carbon Farming

Koolstofopslag, want dat is de Nederlandse term, wordt belichaamd door koolstofvastlegging, -opslag (CCS) en -voorraad. Koolstofvastlegging kan direct via gewasgroei (bomen en planten) of door organisch materiaal aan de bodem toe te dienen. Waar het op neer komt is het halen van koolstof uit de lucht en in de bodem te stoppen. In een gemiddelde bouwvoor zit zo’n 100.000 kg koolstof en tegenwoordig kun je dan spreken over 100 carbon-credits per hectare. Er zit dus al heel veel koolstof in de bodem. En daar willen we wat aan toevoegen.

Koolstofvastlegging gaat eigenlijk heel eenvoudig, en tegelijkertijd ook weer niet. Als je 10 kg compost toevoegt, dan blijft daar in de praktijk maar ongeveer zo’n 1,5 kg van over. Oftewel, je moet heel veel meer toevoegen dan wat er uiteindelijk wordt vastgelegd. En het wrange is dan ook nog is dat wat je extra toevoegt, in de bodem wordt afgebroken waarbij CO2 vrijkomt. En dat wil je natuurlijk nou weer net niet. De crux is om een systeem te bedenken waarbij je koolstof kan vastleggen zonder dat je heel veel meer hoeft toe te voegen dan het uiteindelijke resultaat.

Christy van Beek (Bayer Cropscience) neemt ons mee in de wereld van Carbon Farming en geeft onder andere antwoorden op de vragen:

• Hoe zit de bodem in elkaar?
• Hoe kan het organische stof gehalte in de bodem worden verhoogd?
• Op welke manier kan koolstof worden vastgelegd in de bodem?
• Zijn er verschillen in permanent grasland, vanggewassen, grondbewerking, agro-foresty, veenweidegebieden en zo ja, welke?
• Welke rol speelt Bayer in Carbon Farming?
   

Koolstof-tool

Op de Wageningen Universiteit is werken met koolstof niks nieuws, maar hebben ze ook gezien dat zowel de overheden als de praktijk behoefte heeft aan meetinstrumenten om met name op langere termijn te kunnen monitoren en voorspellen, waar verschillende acties op het gebied van carbon farming, nu daadwerkelijk toe leiden. Hoe meet je de koolstof vastlegging en met welke parameters kan ik sturen. Joost Cruijsen (WUR) is betrokken geweest bij het creëren van een Koolstof-tool voor agrariërs, die hierop de antwoorden geeft en als sturingselement ook voor de bedrijfsadviseur goede handvatten biedt om meerjarenplanningen goed te kunnen onderbouwen, als het gaat om mogelijke gelden vanuit subsidies op carbon farming of het streven naar andere carbon credits in de markt. Joost presenteert de Koolstof tool op eenvoudige en inzichtelijke wijze.
 

LULUCF en regelingen

LULUCF is een echte tongbreker en staat voor Land Use, Land Use Change & Forestry en is een term die door het IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change) via de overheden nu in de agro is gekomen. Het is een verzamelnaam voor alle processen die die leiden tot broeikasgasemissies én koolstafvastlegging door landgebruik (inclusief landbouw) en in bossen. Vanuit het Klimaatakkoord van Parijs en Europese wetgeving zoals de LULUCF Verordening en het nieuwe GLB wordt het vastleggen van koolstof door de landbouwsector steeds meer gestimuleerd. Daarmee wordt carbon farming en agro forestry steeds interessanter voor boeren en tuinders in Nederland, en zullen zij ook te maken krijgen met het nemen van maatregelen op hun erf om bij te dragen aan het tegengaan van klimaatverandering.

Prof. dr. Jonathan Verschuuren van de Universiteit van Tilburg is vanuit zijn vakgebieden in de raakvlakken tussen wetgeving, klimaat en duurzaamheid, niet alleen betrokken geweest in deze processen, maar kijkt ook vooruit naar de implementatie ervan in de praktijk. Het is een gehele nieuwe manier van denken in de agrarische sector, welke zowel veelbelovend als voor sommigen ook nogal beperkend overkomt.
 

Agro forestry

Agroforestry is het doelbewust integreren van bomen en struiken bij de teelt van gewassen en dierlijke productiesystemen, met als doel de voordelen die ontstaan door ecologische en economische interacties te benutten. Dat was vroeger heel vanzelfsprekend. Door mechanisatie en schaalvergroting van de agrarische bedrijven zijn de meeste bomen verdwenen. Een boom werd gezien als obstakel, was niet passend bij specialisatie en monocultuur en zou leiden tot een afname van productie en verdroging. Inmiddels is de boom terug. Hij wordt steeds vaker gezien als antwoord op het veranderende klimaat en de daarmee samenhangende water- en bodemproblematiek.

Xavier San Giorgi en Eline van de Veen (Stichting Weerwoud) nemen ons mee in de resultaten van hun praktische veldonderzoeken naar de toepasbaarheid van houtige gewassen op twee zeer verschillende bedrijven in de Flevopolder. Enerzijds een groot akkerbouwbedrijf met kippen en een biologisch-dynamisch veeteeltbedrijf. De boer(in) en zijn/haar bedrijf zijn het uitgangspunt voor het onderzoek en de analyse op welke manier houtige gewassen haar/zijn bedrijfsvoering kunnen versterken. Ook de koolstofbinding past in deze concepten. Xavier en Eline nemen ons mee in hun verdiepende werkwijze en het lopende proces van de betrokken boeren. Ook de acht proefsystemen van hun eigen agroforestry perceel (stichting Weerwoud) op de Floriade 2022 komen aan de orde. Deze zijn te bezoeken tijdens de excursie in het ochtendprogramma. Aan het eind van de middag weet je waarom: ‘Welke bomen ga je planten?’ echt de verkeerde startvraag is en wat je wel voor ogen dient te hebben, als je klant je om advies vraagt rondom het inzetten van agro forestry op zijn agrarische bedrijf.

Downloads