Gebruik fruit- en vruchtbomen in agrarische bouwplan

Excursie en studiemiddag Kansen en opbrengsten met agroforestry

Heeft jouw klant je al eens gevraagd wat het hem/haar zou opbrengen als hij/zij meer bomen aan gaat planten? Had jij als adviseur daar een passend antwoord op? Na deze excursie en studiemiddag wel, want dan ben je weer helemaal up-to-date betreffende agroforestry en diverse methoden om bomen op te nemen in de agrarische bedrijfsvoering, waar je daarbij op moet letten, welke kansen en bedreigingen er zijn en of er ook interessante opbrengsten mee gerealiseerd kunnen worden en zo ja, welke?
 

Excursie agroforestry

WUR Open Teelten in Lelystad heeft een primeur voor Nederland. Hier is in 2021 de eerste grootschalige (15 ha) multidisciplinaire onderzoeksfaciliteit voor agroforestry. Dit is een vorm van mengteelt waarbij bomen en akker- en tuinbouwgewassen op hetzelfde perceel staan. In Lelystad worden diverse boomsoorten in hagen aangeplant, in combinatie met jaarlijks wisselende éénjarige gewassen zoals aardappelen, granen en kool. De onderzoeksfaciliteit bevindt zich bij de business unit Open Teelten.

Het agroforestry-experiment betreft een vierjarig onderzoeksprogramma waarin WUR samen met akkerbouwers en het bedrijfsleven de kansen van agroforestry in Nederland onderzoekt op het gebied van:

• bodemvruchtbaarheid
• vastlegging van CO₂ in de bodem
• biodiversiteit
• schaduw voor akkergewassen in tijden van extreme droogte en hitte
• aantrekkelijk landschap
• ziekte- en plaagbeheersing
• extra inkomsten voor agrariërs uit noten, fruit en hout.

De eerste resultaten zijn al geboekt en we brengen de adviseurs van de vab hierover graag op de hoogte. Dit doen we middels een trekker-tour langs de percelen onder leiding van Lennart Fuchs (beide van WUR), gevolgd door een middagprogramma. Hier bijten Lennart en zijn collega Marcel van der Voort (WUR) het spits af met een samenvatting van de inmiddels verzamelde kennis op gebied van agroforestry.
 

Vruchtbomen, een heel ander gewas 

Niet alle boeren zijn gewend om met bomen op hun percelen te werken en hoewel er al snel voor vruchtbomen gekozen wordt in de gedachte dat deze ook opbrengst voortbrengen, is fruit telen wel een vak apart. Al is het maar dat bomen (en struiken) meerjarige gewassen zijn en dus vele jaren achtereen een vaste plek innemen op de akkers. Dat kan ook heel functioneel zijn (natuurlijke afscheiding, windvang, schaduwwerking, weerbaarheidseffecten etc.). Als het gaat om fruitbomen in strokenteelten is de aandacht deels gelijk en deels anders als initieel in een boomgaard van toepassing zou zijn. Jan Peeters en Matty Polfliet (beide van Fruitconsult) nemen ons mee in de teelttechnieken, bemesting en het weerbaar houden van vruchtbomen, wanneer ze worden opgenomen in strokenteelten. Waar dient de akkerbouwer met fruitbomen aan te denken, eer hij appels, peren, kersen, pruimen of andere vruchten kan plukken. Welke combinatie zijn denkbaar en in hoeverre is er al kennis opgedaan met vruchtbomen op de akker?
 

Opbrengsten met bomen erbij

Er is veel aandacht vanuit de overheden voor agroforestry vanuit Brussel en Den Haag, maar verschillende boeren (en tuinders) zien bomen graag terugkeren als langdurig gewas op hun akkers. Van subsidies alleen (o.a. opengesteld vanuit het NSP en het nGLB) alleen kun je niet leven, maar wat zijn - naast genoemde winsten op biodiversiteit, verminderd gebruik van gewasbeschermingsmiddelen bij slimme combinaties etc.) de opbrengsten van bomen in je teeltplan.

Jacob Haalstra (Advisie Agro) is betrokken bij diverse agroforestry projecten in Nederland en heeft daarbij al veel data verzameld rondom opbrengsten bij gebruik van bomen. 

Tenslotte een klein uitstapje naar de regelgeving, die wil nog wel eens gebied-onafhankelijk eisen stelt. Jacob wijst hierbij op een aantal aandachtspunten, die de adviseur samen met zijn klant dient te onderzoeken, eer er bomen gepland gaan worden. Denk bijvoorbeeld aan de herplantingsplicht, als uitvloeisel van andere aandachtspunten als GLB, ecoregeling en mestplaatsingsruimte. Agroforestry wordt in de meeste provincies met groeiende interesse bekeken en de mooie voorbeelden hebben zich al ontwikkeld in de provincie Utrecht en bij een groot agroforestry-project in Friesland (coöperatieve aanvraag gedaan van o.a. Friese milieufederatie).

 

Disclaimer: de vab houdt zich het recht voor om activiteiten met te weinig deelnemers: 1. te verplaatsen in overleg met de sprekers/trainers/bijdrage leveraars; 2 te annuleren. uiteraard worden diegenen die zich wel hebben opgegeven hiervan op de hoogte gesteld op z'n laatste één week voor de datum waarop de activiteit plaats zou vinden.